تشخيص علت و محل خونريزي

كولونوسكوپي پركاربردترين روش براي تشخيص و درمان وجود خون در مدفوع است. اغلب روش‌هاي كولونوسكوپي پس از مصرف ملين‌هاي خوراكي به منظور پاكسازي روده از مدفوع، خون و لخته‌هاي خوني صورت مي‌گيرد. با اين حال، در وضعيت‌هاي اضطراري، براي مثال وقتي كه خونريزي شديد و مستمر است، پزشك تصميم مي‌گيرد بدون پاكسازي روده بزرگ يك كولونوسكوپي اضطراري انجام دهد. وقتي پزشكي ماهر و با تجربه اين كار را انجام دهد، خطر  كولونوسكوپي اضطراري و اختياري بسيار كم است (انسداد روده، شايع‌ترين عوارض اين روش بسيار نادر است). مزاياي اين روش معمولا بيشتر از عوارض آن است.

كولونوسكوپي براي تشخيص علت و تعيين محل خونريزي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. تعيين محل خونريزي در خونريزي ناشي از ديورتيكول بسيار اهميت دارد. با وجود اين كه اغلب خونريزي هاي ناشي از ديورتيكول خود به خود و بدون نياز به درمان جراحي متوقف مي‌شوند، بيماران مبتلا به خونريزي ديورتيكول مستمر يا مكرر شديد براي از بين بردن ديورتيكول دچار خونريزي بايد جراحي انجام دهد. از آنجايي كه بيمار چندين ديورتيكول در سراسر روده دارد، با استفاده از روش كولونوسكوپي مي‌توان مشخص كرد كه قبل از جراحي كدام ديورتيكول دچار خونريزي شده است. وقتي پزشك از محل دقيق ديورتيكول دچار خونريزي اطلاع نداشته باشد، بايد بخش زيادي از روده را برش دهد (كه به اندازه جداسازي بخش كوچكي از روده مطلوب نيست) تا مطمئن شود كه ديورتيكول دچار خونريزي جدا شده است.

متوقف كردن خونريزي

كولونوسكوپي صرفا يك آزمايش تشخيصي براي مشخص كردن علت وجود خون در مدفوع نيست. در اين روش مي‌توان با جدا كردن پوليپ هاي خونريزي، با سوزاندن زخم‌هاي پس از پوليپكتومي يا آنژيوديسپلازي، با سوزان عروق خوني دچار خونريزي داخل ديورتيكول خونريزي را متوقف كرد.سوزاندن در طي فرآيند كولونوسكوپي معمولا با وارد كردن يك پروب طولاني مخصوص سوزاندن از طريق كولونوسكوپ صورت مي‌گيرد. كولونوسكوپي همراه با سوزاندن براي متوقف كردن خونريزي در بسياري از بيماران مبتلا به خونريزي ناشي از ديورتيكول يا آنژيوپلاستي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و نياز به تزريق خون را كاهش مي‌دهد، مدت زمان اقامت در بيمارستان را كاهش مي‌دهد و نياز به جراحي را از بين مي‌برد.

وقتي با روش كولونوسكوپي نتوان محل خونريزي را تشخيص داد يا كولونوسكوپي قادر به متوقف ساختن خونريزي مكرر يا مستمر نباشد، آنژيوگرافي احشايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. وقتي محل خونريزي با آنژيوگرافي تشخيص داده شد، داروهايي از طريق كاتتر آنژيوگرافي تزريق مي‌شود تا عروق خوني دچارخونريزي تنگ شود و از خونريزي و ديدن خون در مدفوع جلوگيري شود. همچنين مي‌توان از طريق كاتتر سيم‌هاي ريزي وارد بدن كرد تا عروق خوني دچار خونريزي را  ببندند تا از خونريزي جلوگيري شود.

در صورتي كه كولونوسكوپي و آنژيوگرافي احشايي قادر به متوقف كردن مدفوع خوني يا جلوگيري از خونريزي مجدد نباشند، جراحي بايد صورت بگيرد. در وضعيت ايده ال، محل خونريزي با كولونوسكوپي، اسكن هسته‌اي يا آنژيوگرافي احشايي تشخيص داده شده است و جراح براي بررسي و برش از محل خونريزي اطلاع دارد. براي مثال، جراح معمولا مي‌تواند با دقت سرطان روده، پوليپ خونريزي يا ديورتيكولي را برش دهد. گاهي اوقات، محل دقيق خونريزي را نمي‌توان شناسايي كرد و جراح با اين پيش فرض كه بيماري ديورتيكولي يا آنژيوديسپلازي علت خونريزي است،بايد بخش زيادي از روده را برش دهد.

 علت ايجاد شقاق، تروماي ناشي از عبور مدفوع سفت و يا اسهال طولاني مي باشد. همچنين مواردي مانند زايمان، سابقه جراحي مقعد و مصرف نابجاي ملين ها نيز جزء علل اين بيماري ذكر  شده اند. شقاق به دو گروه حاد و مزمن تقسيم ميشود.شقاق طي 12 هفته اولي كه ايجاد ميشود از نوع حاد محسوب مي گردد. شقاق حاد سبب اسپاسم اسفنكتر داخلي مقعد مي گردد كه خود منجر به افزايش درد، گسترش پارگي و كاهش خونرساني به آنودرم ميشود. اين چرخه درد، اسپاسم و ايسكمي سبب عدم بهبودي زخم شده و شقاق مزمن بوجود مي آيد.

 حدود 90% موارد شقاق در خط وسط و پشت آنوس ايجاد ميشوند. بقيه موارد در خط وسط و قدام آنوس ديده ميشوند. كمتر از 1% موارد نيز دو طرفه هستند. علت شايع بودن شقاق در خلف را خونرساني ضعيف تر اين ناحيه نسبت به ناحيه قدامي و كاهش انعطاف پذيري بدليل استخواني بودن آن مي دانند. اگر يك شقاق مزمن در نواحي غير از خط وسط ديده شود مي تواند نشانه بيماريهاي ديگري همچون كرون، ايدز، سيفليس، سل و يا لوسمي باشد.

 علائم و نشانه هاي شقاق مقعدي

علامت شاخص شقاق مقعد، درد شديد و خونريزي، موقع اجابت مزاج است. خونريزي معمولاً روشن بوده و بصورت رگه اي روي مدفوع ديده ميشود. گاهي بيمار تا ساعتها بعد از اجابت مزاج از درد و اسپاسم مقعد رنج مي برد. در معاينه فيزيكي، با كنار زدن دو طرف باسن ممكن است، شقاق ديده شود اما اگر ديده نشد، دليل عدم وجود اين بيماري نمي باشد. معمولاً درد بيمار، آنقدر شديد است كه امكان معاينه انگشتي ركتوم و يا ركتوسكوپي وجود ندارد. در صورتيكه شكي در مورد تشخيص وجود دارد و يا احتمال بيماريهاي ديگر مانند آبسه پري آنال وجود دارد بهتر است بيمار زير بيهوشي معاينه شود.